Quyền con người là thành quả đấu tranh lâu dài của loài người, là giá trị chung của nhân loại. Hiểu biết đúng đắn về quyền con người cũng như các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước về quyền con người là điều kiện tiên quyết để bảo vệ, thúc đẩy quyền con người một cách hiệu quả. Giáo dục quyền con người có vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức xã hội, giúp ngăn ngừa, hạn chế vi phạm quyền con người.

Học sinh, sinh viên được tuyên truyền, giáo dục về quyền con người

Trong thời kỳ đổi mới đất nước, đặc biệt từ sau khi Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 12  ngày 12/7/1992 về “Vấn đề quyền con người và quan điểm, chủ trương của Đảng ta” cùng nhiều văn bản chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, hoạt động tuyên truyền, giáo dục quyền con người đã được Việt Nam tích cực triển khai dưới nhiều hình thức khác nhau.

Từ năm 1998 - 1999, môn học lý luận về quyền con người đã được đưa vào giảng dạy chính thức tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Nhiều chương trình nghiên cứu, tuyên truyền, giáo dục về nhân quyền được triển khai thực hiện tại các trường chính trị, hành chính của các địa phương, Ban chỉ đạo về Nhân quyền của Chính phủ, các trường đại học, viện nghiên cứu…

Bên cạnh đó, hoạt động tuyên truyền, tập huấn về nhân quyền còn được thực hiện thông qua một số dự án hợp tác quốc tế của Quốc hội, Chính phủ, các ngành, các cơ quan: Ngoại giao, Tư pháp, Công an, Báo chí, Tôn giáo, Dân tộc và của các tổ chức chính trị, xã hội, nghề nghiệp.

Nội dung tuyên truyền tập trung vào quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và luật pháp quốc tế về quyền con người, trọng tâm là 07 công ước quốc tế cơ bản về quyền con người mà Việt Nam là thành viên gồm: Công ước về các quyền dân sự và chính trị, Công ước về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa; Công ước về xoá bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ, Công ước về xoá bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc, Công ước về quyền trẻ em, Công ước về quyền của người khuyết tật, Công ước chống tra tấn và các hình thức đối xử hoặc trừng phạt tàn bạo, vô nhân đạo hoặc hạ nhục con người; kinh nghiệm quốc tế về đảm bảo và thúc đẩy quyền con người… Kết quả nội luật hóa và triển khai thực thi các cam kết quốc tế về quyền con người, các cam kết quốc tế song phương và đa phương mà Việt Nam là thành viên hoặc có kế hoạch gia nhập. Tình hình, nỗ lực và thành tựu bảo đảm quyền con người trên các lĩnh vực, trong đó có công tác xóa đói, giảm nghèo, chăm lo đời sống của người dân, các đối tượng yếu thế, dễ bị tổn thương để không ai bị bỏ lại phía sau; những đánh giá, nhận định tích cực của dư luận, truyền thông quốc tế về kết quả công tác bảo đảm và phát triển quyền con người của Việt Nam. Các thông tin tích cực, đề cao các giá trị đạo đức, hướng thiện, lối sống nhân văn, tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái, lòng yêu nước, tự hào dân tộc. Các vụ việc, các đối tượng trong nước và nước ngoài, các hành vi lợi dụng các quyền tự do, dân chủ, quyền con người để vi phạm pháp luật, phương hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức và an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, hình ảnh, uy tín quốc tế của Việt Nam.

Trong những năm gần đây, hoạt động tuyên truyền, giáo dục về nhân quyền liên tục được mở rộng. Ngày 5/9/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1309/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Đưa nội dung quyền con người vào chương trình giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân”.

Thực hiện Quyết định số 1309/QĐ -TTg của Thủ tướng Chính phủ, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cùng với các bộ, cơ quan liên quan đã triển khai một số nhiệm vụ như: tổ chức các hội nghị, hội thảo khoa học về nội dung và phương pháp giáo dục quyền con người; biên soạn tài liệu, giáo trình; tập huấn đội ngũ giảng viên, giáo viên để thực hiện lồng ghép nội dung quyền con người vào các chương trình giáo dục, đào tạo.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cho phép đào tạo thạc sĩ về quyền con người ở 3 cơ sở đào tạo là Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

Những hoạt động trên đã góp phần tích cực nâng cao nhận thức xã hội về tầm quan trọng của giáo dục quyền con người, đặc biệt là đối với đội ngũ cán bộ, quản lý các cơ quan Đảng, Nhà nước; cán bộ thực thi pháp luật; nhà giáo, học sinh, sinh viên trong các cơ sở giáo dục, đào tạo thuộc hệ thống giáo dục quốc dân; thành viên một số tổ chức chính trị, xã hội, nghề nghiệp.

Công tác tuyên truyền về nhân quyền luôn được coi trọng và xác định là một nội dung quan trọng trong công tác bảo vệ và đấu tranh về nhân quyền ở Việt Nam

Để tiếp tục đẩy mạnh giáo dục quyền con người phù hợp với từng cấp học, trình độ đào tạo trong hệ thống giáo dục quốc dân trong tình hình mới, ngày 21/12/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị 34-CT/TTg về việc tăng cường thực hiện Đề án “Đưa nội dung quyền con người vào chương trình giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân”.

Trong Chỉ thị, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, ủy ban nhân dân các cấp cần tiếp tục quán triệt sâu sắc và chỉ đạo thực hiện nghiêm Đề án; quan tâm bố trí đủ nguồn lực để triển khai đồng bộ, hiệu quả nội dung giáo dục quyền con người, đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền trong nước và quốc tế về sự quan tâm của Đảng, Nhà nước về công tác giáo dục quyền con người.

Mới đây nhất, ngày 14/9/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1079/QĐ-TTg phê duyệt Đề án truyền thông về quyền con người ở Việt Nam giai đoạn 2023 - 2028. Đề án được thực hiện trên 63 tỉnh, thành phố cả nước với mục tiêu là truyền thông về quyền con người nhằm tạo sự chuyển biến trong nhận thức, hiểu biết của toàn xã hội về các quyền con người; thông tin đầy đủ giúp người dân trong nước, đồng bào ở nước ngoài và bạn bè quốc tế hiểu rõ về quan điểm, chủ trương, nỗ lực và kết quả đạt được trong công tác bảo vệ và thúc đẩy quyền con người ở Việt Nam; nâng cao uy tín của Việt Nam trong lĩnh vực quyền con người ở phạm vi trong nước, khu vực và trên thế giới.

Chính phủ phấn đấu đến năm 2028, 100% cơ quan hành chính nhà nước thực hiện cơ chế phát ngôn và cung cấp thông tin định kỳ cho báo chí về công tác quyền con người theo quy định hiện hành để thông tin về tình hình và kết quả công tác quyền con người kịp thời và tương xứng với các nỗ lực và thành tựu đảm bảo quyền con người của các cơ quan chức năng nói riêng và cả nước nói chung.

Biên soạn, xuất bản và tái bản 1.000 đầu sách về quyền con người; đa dạng hóa hình thức các sản phẩm truyền thông đại chúng, nâng tỉ trọng các sản phẩm truyền thông bằng tiếng dân tộc, tiếng nước ngoài và sản phẩm truyền thông trên nền tảng số chiếm từ 15% đến 20% tổng số sản phẩm truyền thông về quyền con người.

100% nguồn dữ liệu và sản phẩm truyền thông của Đề án được số hóa, kết nối, sử dụng chung và phổ biến trên không gian mạng để lan tỏa thông tin tích cực, nhân văn; giảm thông tin sai lệch, tin giả, tin xấu độc xâm hại quyền con người trên không gian mạng xuống còn dưới 10% tổng số thông tin về quyền con người ở Việt Nam; phát hiện, xử lý 90% tin giả, tin xấu độc xâm hại quyền con người trên không gian mạng.

Về đối ngoại, Đề án phấn đấu hoàn thành việc thực hiện khuyến nghị của quốc tế về tăng cường truyền thông, nâng cao nhận thức về quyền con người đã được Chính phủ Việt Nam chấp thuận, bao gồm khuyến nghị số 63, 67, 86 theo cơ chế Rà soát định kỳ phổ quát (UPR) của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc chu kỳ III.

Có thể khẳng định, công tác tuyên truyền về nhân quyền luôn được coi trọng và xác định là một nội dung quan trọng trong công tác bảo vệ và đấu tranh về nhân quyền ở Việt Nam. 

Công tác tuyên truyền về quyền con người là nhiệm vụ chính trị và là trách nhiệm thường xuyên của cả hệ thống chính trị, trước mắt và lâu dài. Kết quả tuyên truyền về quyền con người là một trong những tiêu chí khách quan đánh giá hiệu quả công tác quyền con người của các cấp, các ngành. Công tác bảo đảm và thúc đẩy quyền con người đạt kết quả tốt là điều kiện quyết định để công tác truyền thông về quyền con người đạt hiệu quả tốt.

Truyền thông về quyền con người cần được triển khai trên cả 3 nội dung chính: phổ biến, giáo dục kiến thức về quyền con người; tuyên truyền về các nỗ lực và thành tựu bảo đảm quyền con người; giải thích, làm rõ, phản bác các thông tin sai lệch, xuyên tạc về tình hình quyền con người ở Việt Nam. Trong đó, ưu tiên khai thác hiệu quả thế mạnh của truyền thông trên các nền tảng số để cung cấp thông tin minh bạch đến người dân trong nước và quốc tế về các nỗ lực và thành tựu đảm bảo quyền con người của Nhà nước ta./.