Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn: Sau 5 ngày làm việc khẩn trương, với tinh thần trách nhiệm cao, xây dựng, thẳng thắn và tâm huyết, Hội nghị Ngoại giao lần thứ 29 đã thành công tốt đẹp.

Hội nghị lần này được tổ chức với nhiều đổi mới về hình thức tổ chức theo phương châm dân chủ, đề cao tư duy đổi mới và sáng tạo, coi trọng tính tương tác và tư duy phản biện khoa học. Chính điều này tạo ra không khí trao đổi rất thẳng thắn, thực chất, tiếp cận toàn diện, nhiều chiều.

Hội nghị nhận được quan tâm rất lớn với 700 đại biểu gồm các đồng chí Đại sứ, Trưởng Cơ quan đại diện, đại diện các Bộ, ngành, địa phương và các cán bộ chủ chốt của Bộ Ngoại giao. Hội nghị cũng vinh dự được nghe chỉ đạo của các đồng chí lãnh đạo cấp cao nhất của Đảng, Nhà nước, Chính phủ và Quốc hội. Chín đồng chí Ủy viên Bộ chính trị tham dự, trao đổi và đối thoại với các đại biểu. Hội nghị đã nghe gần 20 tham luận của các Bộ trưởng, Trưởng ban và lãnh đạo các Ban, Bộ, ngành tại các phiên họp khác nhau và khoảng 200 lượt ý kiến phát biểu, đóng góp của các đại biểu dự hội nghị.

Hội nghị nhất trí rằng, kết quả đối ngoại trong những năm qua tạo cho Việt Nam một cục diện quan hệ rộng lớn, vị thế đối ngoại chưa từng có (quan hệ ngoại giao với 187 nước, 15 đối tác chiến lược, Hiệp định Thương mại tự do với 55 quốc gia và vùng lãnh thổ). Từ vị thế đối ngoại này, chúng ta đã giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, thuận lợi cho phát triển; góp phần quan trọng vào việc giữ vững chủ quyền lãnh thổ, biển đảo, bảo vệ an ninh và chế độ xã hội chủ nghĩa; chủ động tham gia công việc chung, góp phần nâng cao vị thế của đất nước.

Để nâng cao hơn nữa công tác đối ngoại, hội nghị đã quán triệt sâu sắc Nghị quyết Đại hội Đảng XII, Nghị quyết 22 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế, Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Tại hội nghị, trí tuệ tập thể cũng được phát huy cao độ để nhận diện thời cơ, đánh giá thách thức và định hình những biện pháp hữu hiệu nhằm đưa quan hệ với các đối tác đi vào chiều sâu và nâng cao hiệu quả hội nhập quốc tế, phục vụ tốt nhất lợi ích quốc gia - dân tộc.

Trong khuôn khổ Hội nghị Ngoại giao lần thứ 29, tại Phiên họp thứ hai có nội dung Ngoại giao phục vụ phát triển, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã dự và phát biểu chỉ đạo với thông điệp đáng chú ý đó là ngoại giao kiến tạo phục vụ phát triển. Theo Thứ trưởng, Ngoại giao kiến tạo được hiểu như thế nào?

Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn: Tôi cho rằng ở các cơ quan Nhà nước, trong đó có Bộ Ngoại giao là những nơi chịu trách nhiệm quản lý nhà nước về từng lĩnh vực, do đó có đầy đủ thông tin, kiến thức để hỗ trợ nhiệm vụ chính. Kiến tạo ở đây chính là tạo ra môi trường tốt để các địa phương, doanh nghiệp, chủ thể tham gia vào hoạt động phát triển kinh tế, xã hội được hiệu quả và tốt nhất.

Với ngành Ngoại giao tôi cho rằng, kiến tạo phát triển chính là tư vấn, chia sẻ kinh nghiệm của các Trưởng cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, của ngành ngoại giao về kinh nghiệm phát triển của các nước hiện nay. Với kinh nghiệm đó vào Việt Nam, chúng ta cần có những điều chỉnh cho phù hợp. Kiến tạo ở đây cũng là kiến nghị với Quốc hội có những vấn đề cần sửa đổi luật pháp cho phù hợp với nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Cái mới là chúng ta phải để cho người dân, doanh nghiệp là chủ thể tham gia vào các hoạt động này một cách hiệu quả nhất.

Với tinh thần đó, tôi cho rằng lĩnh vực ngành ngoại giao tham gia được: Một là tham vấn, chia sẻ kinh nghiệm, tư vấn các Bộ, ngành chủ quản. Hai là, chúng tôi hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu kể cả hàng hóa, lao động, thu hút đầu tư nước ngoài. Mỗi một địa bàn, chúng tôi đều đề nghị các Trưởng cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài tham vấn với nước sở tại và chia sẻ kinh nghiệm với các nước xem họ làm về lĩnh vực đó như thế nào.

Về lĩnh vực đầu tư, chúng tôi rất cần kênh liên lạc để chắp mối hỗ trợ cho các địa phương, doanh nghiệp trực tiếp kết nối với đối tác có năng lực, khoa học công nghệ, vốn để triển khai được hiệu quả. Các doanh nghiệp của Việt Nam còn rất bỡ ngỡ với những thiết chế, cơ chế đa phương. Ở địa phương, doanh nghiệp cũng mới chập chững trong việc tham gia trực tiếp vào thiết chế đa phương, không có gì hơn là Bộ Ngoại giao cũng sẽ hỗ trợ, giúp đỡ, chắc chắn sẽ hiệu quả hơn. Điều đó sẽ tạo ra không gian, mở rộng thị trường, kể cả hàng hóa, đầu tư, xuất khẩu, lao động... để doanh nghiệp chúng ta tham gia hiệu quả nhất.

Xin Thứ trưởng cho biết, trọng tâm công tác ngành Ngoại giao trong những năm tới là gì?

Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn: Hội nghị đã quán triệt và cụ thể hóa tư tưởng chỉ đạo của Đảng về công tác đối ngoại, những ý kiến đóng góp, nhiều sáng kiến và đề xuất thành những kế hoạch cụ thể trong Chương trình hành động Hội nghị Ngoại giao lần thứ 29. Thực sự, đây chính là cẩm nang và hành trang cho mỗi cán bộ ngoại giao trên mặt trận đối ngoại trong những năm tới. Theo đó, trong 3 - 5 năm tới, ngành Ngoại giao sẽ tập trung làm tốt 5 nhóm nhiệm vụ bao trùm:

Một là, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, nâng cao vị thế, uy tín của đất nước, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Hai là, đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn quan hệ với các đối tác, nhất là các đối tác chiến lược và các nước lớn có vai trò quan trọng đối với phát triển và an ninh của Việt Nam; đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả hội nhập quốc tế, tranh thủ các nguồn lực bên ngoài để phục vụ công cuộc phát triển bền vững đất nước.

Ba là, nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại đa phương, chủ động, tích cực tham gia hoạt động của các tổ chức quốc tế và khu vực, các diễn đàn đa phương, đặc biệt là ASEAN, Liên hợp quốc, các cơ chế tiểu vùng, chủ động đóng góp xây dựng định hình các thể chế đa phương, thực hiện hiệu quả các thỏa thuận, hiệp định đã ký, khẳng định và phát huy vai trò thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế.

Bốn là, chủ động, tích cực hoạt động trên các lĩnh vực ngoại giao văn hóa, thông tin đối ngoại, công tác người Việt Nam ở nước ngoài và công tác bảo hộ công dân; phối hợp chặt chẽ ngoại giao Nhà nước với đối ngoại Đảng, đối ngoại Quốc hội, đối ngoại nhân dân, giữa ngoại giao với an ninh, quốc phòng.

Năm là, nâng cao chất lượng cán bộ làm công tác đối ngoại; tập trung đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ đối ngoại chuyên nghiệp có đủ năng lực, phẩm chất, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thời kỳ hội nhập quốc tế toàn diện.

Thưa thứ trưởng, Lãnh đạo Đảng và Nhà nước đã chỉ rõ hai lĩnh vực mà ngành Ngoại giao phải đổi mới quyết liệt để có thể đáp ứng được nhiệm vụ của mình, đó là ngoại giao kinh tế và góp phần bảo vệ thống nhất chủ quyền lãnh thổ. Xin Thứ trưởng cho biết dự định của ngành Ngoại giao trong việc thực hiện các chỉ đạo đó trong thời gian tới?

Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn: HNNG lần thứ 29 thu hút sự quan tâm rất lớn của xã hội nói chung, nhưng quan trọng nhất là được sự quan tâm và chỉ đạo của các đồng chí lãnh đạo cấp cao nhất của Đảng, Nhà nước, Chính phủ và Quốc hội.

Trong quá trình diễn ra Hội nghị, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã trực tiếp đến dự và chỉ đạo phiên khai mạc. Tổng Bí thư nêu rất rõ các bài học kinh nghiệm của Ngoại giao Việt Nam trong thời gian qua, và đưa ra những nhóm nhiệm vụ mà ngành Ngoại giao phải thực hiện trong thời gian tới.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cũng tham dự và trực tiếp chỉ đạo trong phiên Ngoại giao phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Thủ tướng đưa ra những phương châm chỉ đạo cũng như triển khai những nhiệm vụ đặt ra theo Nghị quyết của Đảng, đồng thời cụ thể hoá trong lĩnh vực Ngoại giao phát triển kinh tế, phục vụ phát triển kinh tế xã hội của đất nước.

Đồng thời, trong quá trình diễn ra Hội nghị, Chủ tịch nước và Chủ tịch Quốc hội cũng đã có buổi tiếp và chỉ đạo các đồng chí Trưởng Cơ quan đại diện, cũng như phát biểu chỉ đạo Hội nghị.

Về hình thức, công tác tổ chức Hội nghị lần này có sự thay đổi. Hội nghị có sự tham dự của trên 100 Đại sứ, Trưởng các Cơ quan đại diện của Việt Nam đang công tác ở nước ngoài về nước, 22 Đại sứ và Tổng Lãnh sự mới được bổ nhiệm, cùng hơn 400 cán bộ chủ chốt của các đơn vị trong Bộ Ngoại giao.

Điều quan trọng làm cho Hội nghị lần này có sự khác biệt so với những lần trước là có sự tham gia của đông đảo các lực lượng tham gia vào công tác đối ngoại của Đảng, Nhà nước và đối ngoại nhân dân, sự tham dự của tất cả các Bộ, ban, ngành.

Thêm một nét đặc biệt nữa là chúng tôi tổ chức Hội nghị Ngoại vụ địa phương bên cạnh HNNG và đã thu hút được sự tham gia của lãnh đạo các địa phương (với 16 đồng chí Chủ tịch và 43 Phó Chủ tịch cùng Giám đốc, phụ trách các Sở Ngoại vụ địa phương) tại 63 tỉnh thành. Mục đích chính của Hội nghị Ngoại vụ là trao đổi các biện pháp, nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại tại địa phương, phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội của địa phương mình, đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội đất nước.

Cách thức làm việc của HNNG 29 cũng có sự thay đổi theo hướng cụ thể và sát sao hơn. Hội nghị tập trung vào tương tác, với sự tham gia trực tiếp vào các cuộc trao đổi giữa các đại biểu, các Trưởng Cơ quan đại diện của Việt Nam ở nước ngoài, đại diện các Bộ ngành, địa phương.

Với tinh thần thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư cũng như các đồng chí lãnh đạo cấp cao nhất của Đảng, Nhà nước… tôi nghĩ rằng Hội nghị đã đi vào trao đổi sâu những cụm vấn đề rất cần thiết.

Hội nghị đã đánh giá, nhìn lại 5 năm qua, đặc biệt là từ HNNG lần thứ 28 (2013) đến nay với tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng. Hội nghị chỉ ra tình hình đã có thay đổi, chuyển biến gì và trên cơ sở đó, đề ra những giải pháp để thực hiện các nhiệm vụ mà lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã giao cho ngành Ngoại giao.

Tôi nghĩ rằng, kết quả lớn nhất của HNNG 29 là chương trình hành động cụ thể trên tất cả mọi lĩnh vực, từ ngoại giao chính trị, ngoại giao kinh tế, ngoại giao văn hoá, công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài, công tác bảo hộ công dân cũng như công tác thông tin tuyên truyền đối ngoại nhằm phục vụ hai nhiệm vụ chiến lược của ngành Ngoại giao, đó là (1) góp phần giữ vững môi trường hoà bình, ổn định để tập trung sức mạnh cũng như tranh thủ nguồn lực từ bên ngoài cho phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; (2) kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ cũng như lợi ích quốc gia của đất nước, dân tộc trên trường quốc tế và nâng cao vị thế của Việt Nam.

Tôi nghĩ rằng trên tinh thần trao đổi như vậy, có thể nói, phương hướng thực hiện nhiệm vụ tới đây của ngành Ngoại giao là bám sát vào chỉ đạo của lãnh đạo cấp cao cũng như Nghị quyết Đại hội XII của Đảng. Với chủ đề là “Nâng cao hiệu quả hoạt động đối ngoại, và hội nhập quốc tế để thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội 12 của Đảng”, sẽ chia làm 2 nhóm phương hướng.

Thứ nhất, Việt Nam đấu tranh bảo vệ vững chắc chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ và lợi ích quốc gia cũng như lợi ích của công dấn trên trường quốc tế. Chúng tôi đã có những họp bàn giải pháp để tăng cường hợp tác trong quá trình mở rộng hợp tác quốc tế.

Một trong những xu thế hiện nay trên thế giới là vừa hợp tác vừa đấu tranh, nhưng khía cạnh hợp tác giữa các nước ngày càng tăng. Quan điểm của chúng ta là cần phải tận dụng tối đa và huy động, tranh thủ được sự tương đồng giữa của Việt Nam với các nước và thông qua hợp tác để giảm đi những mặt khác biệt.

Thứ hai, về ngoại giao kinh tế phục vụ phát triển, đây là một trọng tâm mà Tổng Bí Thư, Thủ tướng Chính phủ cũng như Chủ tịch Nước đã trực tiếp chỉ đạo. Trong thời gian tới, ngành Ngoại giao cũng như các Bộ, ngành, ban, các lực lượng tham gia đối ngoại phải chuyển mạnh trọng tâm sang ngoại giao phục vụ phát triển.

Trước tiên, ngành Ngoại giao cần tăng cường công tác nghiên cứu, nắm bắt thông tin, kịp thời cảnh báo cũng như kiến nghị với Chính phủ để có giải pháp điều hành kinh tế.

Chúng ta cần tranh thủ nguồn lực bên ngoài, cụ thể là đầu tư ODA hoặc công nghệ, giáo dục - đào tạo, mở rộng thị trường để xuất khẩu. Cụ thể, trong lĩnh vực xúc tiến mở rộng thị trường và thu hút đầu tư, các Đại sứ, Trưởng Cơ quan đại diện phối hợp với các Bộ, ngành trong nước để phân loại, thu hút đầu tư nhằm đảm bảo chuyển giao công nghệ cao, phục vụ đúng nhu cầu của chúng ta. Tuy nhiên, việc thu hút đầu tư vừa phải đảm bảo trình độ công nghệ cao, vừa phải đảm bảo yếu tố về môi trường.

Tại Hội nghị, cũng có nhiều ý kiến nói rằng phải tăng cường ngoại giao về khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo, ngoại giao giúp thị trường lao động. Chúng tôi cũng đã bàn những biện pháp cụ thể với các đồng chí lãnh đạo Bộ Giáo dục & Đào tạo, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội.

Bên cạnh đó, ngoại giao kinh tế tiếp tục hỗ trợ quá trình tham gia các tổ chức kinh tế đa phương. Năm 2015, chúng ta đã ký 4 hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, và đang tiếp tục đàm phán mở rộng thị trường. Ngoài ra, còn rất nhiều cơ chế, thể chế đa phương khác mà chúng ta có thể tranh thủ để phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội của đất nước như là quỹ của nhóm BRICS...

Cuối cùng, trong việc hội nhập để phát triển, chúng ta cần đổi mới tư duy ngoại giao, trong đó sự phối hợp giữa các Bộ, ban, ngành rất quan trọng. Đây cũng là vấn đề được các đại biểu trong hội nghị trao đổi rất nhiều. Bởi vì, trong quá trình hội nhập sâu rộng hiện nay, nếu muốn đạt được hiệu quả cao nhất trong việc triển khai ngoại giao phục vụ phát triển cần phải nâng cao hiệu quả sự phối hợp giữa các Bộ, ngành, địa phương.

Xin trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!

Nguồn: Diễn đàn Ngoại giao Kinh tế trực tuyến